عسل خام یا عسل پاستوریزه؟
این روزها عسل خام طرفداران زیادی پیدا کرده و بسیاری ترجیح می‌دهند نوع حرارت‌ندیده آن را مصرف کنند. همین استقبال باعث افزایش چشمگیر فروش عسل‌های محلی و خام شده است. در مقابل، بیشتر عسل‌هایی که در فروشگاه‌های زنجیره‌ای عرضه می‌شوند، تحت عنوان عسل پاستوریزه‌شده به فروش می‌رسند. با وجود این تنوع، بسیاری از افراد هنگام انتخاب عسل طبیعی دچار سردرگمی می‌شوند و درباره کیفیت عسل‌های حرارت‌دیده نگرانی دارند.
در واقع، حرارت‌دهی باعث از بین رفتن باکتری‌ها و میکروب‌هایی می‌شود که در حالت طبیعی در عسل حضور دارند، اما فعالیتشان متوقف شده است. این فرآیند، هرچند ایمنی محصول را افزایش می‌دهد، اما ممکن است بخشی از خواص طبیعی عسل را نیز کاهش دهد. روش حرارت‌دهی با دمای ۵۵ الی ۶۰ درجه سانتی‌گراد باعث نابودی میکروب‌ها، قارچ‌ها، باکتری و مخمرهای موجود در عسل می‌شود. این روش پاستوریزاسیون در هنگام بسته‌بندی عسل و در کارخانه انجام می‌پذیرد. عسل خام به‌عنوان بهترین گزینه برای مصرف غذایی و دارویی شناخته می‌شود، زیرا تمام مواد مغذی، آنزیم‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی خود را حفظ می‌کند.
بر خلاف عسل‌های فرآوری‌شده، عسل خام بدون حرارت‌دهی، پاستوریزاسیون یا فیلتراسیون عرضه می‌شود، بنابراین خواص درمانی و تغذیه‌ای آن دست‌نخورده باقی می‌ماند. در واقع عسل طبیعی یک ماده غذایی مقوی و سالم است که به‌عنوان یک محصول طبیعی و ارگانیک بدون هیچ‌گونه دخالت انسانی تولید می‌شود و دارای ارزش تغذیه‌ای و دارویی بیشتری می‌باشد. متاسفانه هر گونه حرارت‌دهی به عسل در کارخانه موجب کاهش کیفیت و خواص آن می‌شود. در ادامه مطالب بیشتر با مفهوم عسل خام یا عسل پاستوریزه آشنا می‌شویم.
عسل خام چیست؟
در واقع عسل خام، عسلی است که توسط زنبورعسل از شهد گیاهان و گل‌های متنوع فرآوری می‌شود و بدون هیچ‌گونه فرآیند غیرضروری بسته‌بندی می‌شود و به مشتریان به‌صورت مستقیم عرضه می‌شود. عسل خام بدون دخالت انسان و توسط زنبور تولید خواهد شد، به همین دلیل دارای ارزش غذایی بالایی است و در حفظ سلامتی بدن انسان‌ها بسیار مفید است.
در بسیاری از کارخانه‌ها، برای جلوگیری از شکرک زدن و رس بستن، عسل را با حرارت بیش از ۶۰ درجه گرم می‌کنند. این کار همچنین باکتری‌ها، مخمرها و قارچ‌های موجود را از بین می‌برد، اما ممکن است برخی از مواد مغذی و خواص طبیعی عسل کاهش یابد.
برای جلوگیری از رس بستن عسل در فروشگاه‌ها، معمولاً آن را از صافی عبور می‌دهند تا ذرات گرده گل طبیعی جدا شوند. این فرآیند باعث افزایش ماندگاری عسل می‌شود. هرگونه واکنش‌های شیمیایی یا حرارت‌دهی به عسل خام منجر به از بین رفتن خواص دارویی و کاهش ارزش غذایی این ماده می‌شود.
گرده گل یک ماده طبیعی فوق‌العاده ارزشمند است و تأثیر زیادی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد، بنابراین وجود آن در عسل ضروری است. ارزش عسل بیشتر به میزان گرده گل‌هایی وابسته است که در ترکیب آن وجود دارند. خوشبختانه، در بیشتر کارگاه‌های بسته‌بندی سنتی ایران، فرآیند پاستوریزاسیون و فیلتراسیون عسل انجام نمی‌شود و از این بابت نگرانی‌ای وجود ندارد.
بسیاری از کشورها، از جمله آمریکا و اروپا، مخالف روش پاستوریزه‌کردن و فیلتراسیون هستند و از این روش‌ها برای حفظ ظاهر عسل استفاده نمی‌کنند، زیرا این فرآیندها ارزش غذایی عسل را کاهش می‌دهند.
عسل پاستوریزه چیست؟
بر خلاف تصورها، عسل پاستوریزه‌شده نیز می‌تواند مفید باشد. عسل پاستوریزه‌شده هیچ‌گونه میکروبی ندارد و برای افرادی که آلرژی بهاری دارند، گزینه‌ی مناسبی است. هدف پاستوریزه کردن عسل در برخی از کارخانه‌های بسته‌بندی، تنها جلوگیری از رس بستن عسل است. معمولاً هرگونه میکروبی که در عسل وجود داشته باشد، هنگام حرارت‌دهی از بین می‌رود؛ اما معایب مصرف عسل پاستوریزه زیاد است و درصد مواد مغذی و ویتامین‌های آن بسیار کمتر از عسل خام است.
بسیاری از کارخانه‌ها از دمای بالای ۷۰ درجه برای حرارت‌دادن به عسل طبیعی استفاده می‌کنند. متأسفانه عسل نه‌تنها تمامی خواص خود را از دست می‌دهد، بلکه تنها می‌توان آن را به‌عنوان یک شیرین‌کننده ساده مصرف کرد. مصرف بیش از حد عسل پاستوریزه باعث افزایش قند خون و در نتیجه بیماری دیابت می‌شود، بنابراین توصیه می‌شود خرید عسل طبیعی را مستقیماً از زنبورداران انجام دهید.
مطالعات اخیر نشان داده‌اند که حرارت‌دهی و پاستوریزاسیون در دمای بالا نه‌تنها ضروری نیست، بلکه کیفیت عسل را کاهش می‌دهد. در کشورهای اروپایی معمولاً هنگام فروش عسل‌های خام بسته‌بندی‌شده در کارخانه‌های خود، از برچسب «عسل خام» یا «طبیعی» استفاده می‌کنند تا مشتری بتواند فرق عسل خام را با پاستوریزه‌شده تشخیص دهد. اگر فرآیند پاستوریزاسیون اصولی و استاندارد انجام بپذیرد، هیچ خطری برای سلامتی مردم نخواهد داشت.
برای ضعف و بیحالی کدام عسل را بخوریم؟
اگر احساس ضعف و بیحالی دارید، عسل خام می‌تواند گزینه‌ی مناسبی باشد، چون مواد مغذی، آنزیم‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی آن دست‌نخورده باقی می‌مانند. این ترکیبات نه‌تنها باعث افزایش انرژی بدن می‌شوند، بلکه به تقویت سیستم ایمنی نیز کمک می‌کنند. عسل پاستوریزه اما به‌دلیل حرارت‌دهی، بسیاری از این عناصر ارزشمند را از دست می‌دهد و تأثیر آن بر تقویت بدن کمتر خواهد بود. همچین برای ضعف و بیحالی مقاله‌ی برای ضعف و بی حالی چه بخوریم؟ حتما مطالعه کنید.
همچنین، مصرف زیاد عسل پاستوریزه ممکن است سطح قند خون را بالا ببرد و در بلندمدت احتمال ابتلا به دیابت را افزایش دهد. در حالی که این نوع عسل بیشتر به عنوان یک شیرین‌کننده ساده استفاده می‌شود، عسل خام یک ماده‌ی مغذی کامل است که علاوه بر شیرینی طبیعی، خواص درمانی چشمگیری دارد. برای بهره‌برداری از مزایای واقعی عسل، بهتر است نوع خام و طبیعی آن را از زنبورداران معتبر همچون کندوک تهیه کنید.
