کیسه صفرا کیسه ای گلابی شکل است که در پایین کبد قرار دارد. این کیسه بخاطر ذخیره کردن مایع صفراوی در خود نقش بسیار مهم و حیاتی در هضم غذا دارد، بعضی اوقات کیسه صفرا عملکردش بد می شود مایع صفرایی که در آن وجود دارد به موادی سنگ مانند تبدیل میشوند که در این حال میتوان گفت که فرد به سنگ کیسه صفرا مبتلا شده است. در این مطلب ما به سنگ کیسه صفرا و علائم و شیوه درمان آن میپردازیم. تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
سنگ کیسه صفرا چیست؟
همان گونه که میدانید سیستم گوارشی ما از اجزای مختلفی به وجود آمده است که همه با هم باعث میشوند غذا هضم شود کیسه صفرا یکی از اجزای کوچک و حیاتی برای هضم غذا است که در قسمت راست شکم و در بخش تحتانی کبد قرار دارد. این کیسه مایع صفرا را که در روده ساخته میشود در خودش ذخیره می کند و بعضی اوقات در مواردی که سنگ کیسه صفرا منجر به بروز علائم می شود به جراحی نیاز پیدا خواهد کرد و در مواقعی که علائم وجود نداشته باشند نیازی به درمان آن نیست.
وقتی که سنگ در کیسه صفرا باشد به آن سنگ کیسه صفرا گفته می شود و وقتی که که سنگ در مجاری صفراوی باشد کولدوکولیتیاز نامیده می شود. سنگ های صفراوی که که مجاری صفراوی را مسدود می کند می توانند باعث به وجود آمدن عفونت شدید در ناحیه مجاری صفراوی، پانکراس و کبد شوند و زندگی افراد رت به خطر می اندازد.
انواع سنگ کیسه صفرا
1. سنگ های صفراوی کلسترولی
این نوع از سنگ کیسه صفرا رایج ترین نوع آن است که معمولا رنگی زرد دارد. این نوع سنگ های صفراوی معمولا از کلسترول حل نشده تشکیل شده اند ولی بعضی اوقات امکان دارد دارای اجزای دیگری نیز باشند.
2. سنگ های رنگ دانه ای کیسه صفرا
این نوع سنگ ها رنگی سیاه و یا قهوه ای تیره دارند و وقتی به وجود می آیند که صفرا مقدار زیادی بیلی روبین داشته باشد.
چرا سنگ کیسه صفرا به وجود می آید؟
هنوز دقیقا مشخص نشده که سنگ کیسه صفرا چرا به وجود می آید ولی پزشکان فکر می کنند که داشتن حالت های زیر باعث ایجاد آن می شوند:
صفرایی با کلسترول بیش از حد
معمولا صفرا مواد شیمیایی کاملی برای حل کردن کلسترول دفع شده از کبد را دارد ولی اگر کبد بیش از حد معمول کلسترول دفع کند، این کلسترول امکان دارد به کریستال و در آخر به سنگ صفرا تبدیل شود.
صفرا با مقدار زیادی بیلی روبین
بیلی روبین نوعی ماده شیمیایی است که از تجزیه گلبول های قرمز موجود در بدن تولید می شود. برخی شرایط مانند سیروز کبدی، عفونت های مجاری صفراوی و به علاوه بعضی اختلالات خونی باعث می شود که کبد بیش از حد معمول بیلی روبین تولید کند و این بیلی روبین اضافی که به وجود می آید باعث تشکیل سنگ کیسه صفرا می شود.
کیسه صفرا درست تخلیه نمیشود
اگر کیسه صفرا به اندازه کافی و یا کاملا خالی نشود امکان دارد ماده درون صفرا خیلی غلیظ شود و باعث تشکیل سنگ کیسه صفرا می شود.
اندازه سنگ کیسه صفرا
سنگ کیسه صفرا ممکن است به کوچکی یک دانه شن و به بزرگی یک توپ گلف باشند. در بعضی افراد فقط یک سنگ در کیسه صفرا ایجاد خواهد شد ولی در بعضی ها به طور همزمان چندین سنگ در کیسه صفرا ایجاد میشود.
علائم داشتن سنگ کیسه صفر
بیشتر سنگ های صفراوی اوایل علائمی ندارند ولی با این حال وقتی که سنگ های صفراوی بزرگتر می شوند و یا وقتی که شروع به مسدود شدن مجرای صفراوی می کنند علائم سنگ کیسه صفرا به وجود می آیند این حملات و علائم معمولا بعد از خوردن یک وعده غذایی چرب در شب اتفاق می افتد. علائم زیر از شایع ترین علائم سنگ کیسه صفرا هستند.
- داشتن دردی بسیار شدید در قسمت بالایی شکم که خیلی زود بیشتر میشود و امکان دارد 30 دقیقه تا چندین ساعت طول بکشد.
- احساس درد در پشت و در میان تیغه های شانه و یا شانه راست
- حالت تهوع
- استفراغ
- تب و لرز
- زرد شدن پوست و چشم
- نفخ شکم
- تحمل نکردن غذاهای چرب
- آروغ و گاز زدن
- سوء هاضمه
افرادی که علائم زیر را دارند باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنند:
- تعریق
- لرز
- تب با درجه پایین
- زرد شدن پوست و سفیدی چشمها
- داشتن مدفوع سفالی رنگ
برخی افراد هیچ گونه علائمی ندارند و به این سنگ ها سنگ های خاموش می گویند بخاطر اینکه بر روی عملکرد کیسه صفرا و کبد و پانکراس تاثیر منفی ندارند و معمولا احتیاجی به درمان ندارند.
چه کسانی بیشتر در معرض مبتلا شدن به سنگ کیسه صفرا هستند؟
برخی عوامل باعث بیشتر شدن خطر ابتلا به سنگ صفرا میشوند، بعضی از این عوامل شامل موارد زیر میشوند:
- چاق شدن
- استروژن:استروژن اضافی ناشی از بارداری، درمان جایگزینی هورمون و یا قرص های ضد بارداری باعث بیشتر شدن سطح کلسترول در صفرا و همچنین کاهش حرکت کیسه صفرا می شود.
- قومیت: برخی از قوم ها استعداد ژنیتیکی برای سطح بالای کلسترول در صفرا را ندارند و بخاطر همین در معرض خطر بیشتری هستند.
- جنسیت: زنان نسبت به مردان دو برابر بیشتر در معرض ابتلا به سنگ کیسه صفرا هستند
- سن: احتمال ابتلا به سنگ کیسه صفرا در افراد بالای 60 سال بیشتر است.
- دیابت: در کل افرادی که به دیابت مبتلا هستند دارای مقدار زیادی از گروهی از اسید های چرب به نام تری گلیسیرید هستند و این دسته از اسید ها خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا را بیشتر میکنند.
- کاهش وزن سریع: توجه کنید که با کاهش وزن سریع بدن چربی را متابولیزه می کند و کاهش وزن سریع باعث خواهد شد که کبد کلسترول اضافی را به صفرا ترشح کند و این امر باعث ایجاد سنگ صفرا می شود.
- گرسنگی طولانی مدت: گرسنگی باعث میشود حرکت کیسه صفرا کم شود و کاری می کند که صفرا بیش از حد با کلسترول تماس داشته باشد.
درمان کیسه صفرا
همان طور که می دانید سنگ کیسه صفرا اگر باعث علائم در فرد شود با انجام جراحی درمان می شود و اگر در مواقعی سنگ کیسه صفرا علائمی در فرد مبتلا به وجود نیاورد، نیازی به درمان نیست و داشتن یک رژیم غذایی مناسب و چکاپ منظم می تواند سنگ کیسه صفرا را کنترل کند.
آیا سنگ کیسه صفرا خطرناک است؟
همان گونه که گفتیم سنگ صفرا هم میتواند در کیسه و هم در مجاری آن ایجاد شود. سنگ کیسه صفرا که علائمی ایجاد نمی کند معمولا خطرناک نیست و به درمان نیاز ندارد. ولی سنگ های بزرگ و آنهایی که مجرای صفراوی را مسدود می کنند می توانند خیلی خطرناک باشند بخاطر همین توصیه می کنیم که به طور منظم چکاپ شوید و در صورت لزوم به موقع درمان شوید.
سنگ کیسه صفرا یکی از مشکلات مهم گوارشی است و در صورت مبتلا شدن به آن باید حتما درمان شوید. ما در این مطلب موارد مهم در مورد سنگ کیسه صفرا را برای شما شرح دادیم. هر وقت که فکر کردید علائم شما مشابه با علائم سنگ کیسه صفرا است باید حتما به پزشک مراجعه کنید.
