درباره فعالیت و رفتارهای زنبور عسل همیشه علاقه فراوانی برای مشاهده و بررسی وجود داشته است. هرچه موجودی اطلاعات ما نسبت به طبیعت اصلی این حشره بیشتر می شود، درک ما درباره این که در کندو چه می گذرد کاملا تغییر می یابد. پژوهش گران اولیه فعالیت ها و رفتارهای زنبورعسل را طبق تجربیات و ارزش های انسانی تعبیر می کردند. آنها روشی غیر متمدنانه را عمل می کردند و برای دفاع کلنی خشن کار می کنند و یا ساخت شانه های مومی را با زیرکی تمام و هوشمندانه و ماهرانه تعریف می کردند.
زنبوران عسل دارای دستگاه های بسیار حساس و سیستم عصبی فعال هستند و نسبت به نور, انواع بو, ارتعاشات, تماس و احتمالا نیروهای الکتریکی عکس العمل سرع و فوری نشان می دهند. مکانیسم اصلی این که چگونه این تحریکات به وسیله سیستم های عصبی دریافت و با تمامی آنها برخورد می شود, شناخته نشده است و هنوز هم مبهم است. تصور نمی رود که زنبورها بتوانند این تصمیم را بگیرند و بیشتر احتمال می رود که این ها موجودات آدمک مانندی هستند که تمام فعالیت های آن ها برنامه ریزی شده است. زنبوران عسل نیز به کمک عوامل ارثی ، فرومون ها ، تغییرات در طول شبانه روزی ، طول زمان روشنایی ، درجه متغییر حرارت و تجمع کنترل می شوند. این مهم است که اجزاء کلنی جداگانه بررسی شود تا معلوم شود که هیچ کدام از این سازمان ها مستقل از دیگران کار نمی کنند.
تفاوت کلنی زنبور عسل با کندو چیست ؟
تعریف کلنی زنبور و تفاوت آن با کندو امکان دارد برای تعداد زیادی از افراد و حتی برخی از زنبورداران تازه کار مشکل باشد. اما در اصل تفاوت کندو و کلنی بسیار ساده است.
در حالت کلی کندو، خانه است. محلی که زنبورهای عسل در آنجا زندگی می کنند. طراحی این خانه ها که معمولا توسط انسان ها تهیه و ساخته می شود، این خانه ها بسته به شرایط آب و هوایی و دیگر مسائل به طوری است تا شبیه سازی از منطقه استقرار یک کلنی زنبور وحشی و آزاد در طبیعت و کندوی طبیعی آن باشد مانند (خانه های مومی)، که هدف از این کار فراهم ساختن شرایط زندگی و برطرف کردن نیاز های کلنی زنبور عسل است. به عبارت دیگر در این خانه یا همان کندو، کلنی زنبور زندگی می کند. کلنی واحد خانواده تشکیل شده از یک ملکه، زنبوران کارگر و زنبورهای نر است که هدف تولید مثل و و حفظ اجتماع زنبوران موجود در این کلنی است.
کلونی چیست؟
کلونی ها در اصل خانه هایی ساخته شده از جنس چوب و غیره می باشد که توسط انسان طراحی و تهیه می شود. این خانه ها از تعدادی کندو زنبور عسل تشکیل شده است. یکی از مهم ترین دلیل های ساخت این کلونی ها فراهم ساختن شرایط زندگی برای زنبورهای عسل می باشد . با ساخت کلونی ها می توان زندگی زنبورها را تا حد بسیاری کنترل کرد و شرایط را برای ساخت و تهیه عسل توسط زنبورها فراهم کرد. در اصل هر کلونی اجتماعی از زنبورهای عسل را تشکیل می دهد. به طور معمول زنبور داران تازه کار کلونی ها را با کندو اشتباه می گیرند. آنها فکر می کنند هر کلونی یک کندو محسوب می شود در صورتی که هر کلونی شامل تعدادی از کندوهای زنبورعسل می باشد.
کندو زنبور عسل چیست؟
به مجموعه سلول های ۶ ضلعی از جنس موم که توسط زنبور عسل ساخته شده کندو گفته می شود. این سلول های ۶ ضلعی خانه ی زنبور عسل به حساب می آیند. فرایندی مانند تولید عسل ، تولید ژل رویال ، تغذیه نوزادان زنبور ، تولید مثل زنبورهای عسل و حتی حفاظت از محیط بیرونی کندو و اجتماع زنبورهای عسل در این سلول ها انجام می شود.
کاربرد کلونی ها در زنبور داری
اگر بخواهیم به بخشی از کاربرد های کلونی در زنبورداری بپردازیم بدون هیچ شکی خاصیت خارق العاده آن در کنترل جمعیتی از زنبورهای عسل به ذهن ما می رسد. سیستم کلونی به علت شکل کلی تر آن طرز مناسب تری برای مدیریت چند کندو در اختیار ما قرار می دهد. به همین علت استفاده از کلونی موجب صرفه جویی در زمان می شود و در کنار آن بهترین کیفیت را هنگام مواظبت از جمعیت زنبورها خواهیم داشت. علاوه بر موردی که گفته شد، با استفاده از این کلونی می توان شرایط زندگی زنبورهای عسل را کنترل کرد. و به عبارت دیگر شرایط را برای تولید عسل مرغوب و محصولات دیگر زنبورعسل در کیفیت بالاتر آماده کرد. استفاده از کلونی دید مناسبی از فرآوردی که در آینده از زنبورها بدست می آید در اختیار ما می گذارد. همچنین با بکارگیری کلونی می توانیم به راحتی کیفیت عسل را در سطح بالاتری بدست آوریم .
در چه شرایطی کلونی زنبور از بین می رود؟
اما در یک شرایط کلونی زنبور عسل از بین رفته و یا به عبارتی دیگر می میرد. این در زمانی روی میدهد که تمامی اعضا یا حداقل اکثریت آن ها به بیماری خاصی دچار شده و یا با کمبود تغذیه روبرو شوند. به هر صورت هر تهدیدی که کلیه زنبورهای حاضر در کلنی را هدف قرار داده و به نوعی به حیات تمام آن ها پایان دهد ، باعث از هم پاشیدن کلنی خواهد شد . بنابراین باید کلنی زنبورعسل را اجتماعی بدانیم که بر مبنای هوش جمعی رفتار کرده و جزء به جزء یک بدنه واحد ، دارای هدف واحد را تشکیل می دهند.
خصوصیات زنبورها در کلونی زنبورعسل
زنبور کارگر فعال ترین عضو یک کندو به حساب می آید که وظیفه جمع آوری انواع عسل، ساختن کندو و پرستاری از زنبور ملکه و لاروهای زنبورعسل را به دوش دارد. البته زنبورهای کارگر در زمان حمله عوامل بیگانه هم اصلی ترین نقش برای دفاع را ایفا می کنند.
زنبورهای نر از زنبورهای کارگر بزرگ تر و از زنبور ملکه مقداری کوچک تر هستند . اصلی ترین وظیفه ی این زنبورها بارور کردن ملکه است. این نوع زنبورها بدون نیش هستند. تعداد زنبورهای نر در کلونی بادقت بالا کنترل می‌شود. زیرا کاهش و یا افزایش بیش ازحد زنبورهای نر نظم کلونی را به هم می ریزد.
ملکه زنبور عسل از خاص ترین موجودات روی زمین است . این موجود می تواند با قدرت خود یک کلونی را کامل مدیریت کند. نبود ملکه در کندو به معنای اتمام جمعیت زنبورهاست و به همین دلیل زنبورها تمام جان و زندگی خود را صرف ملکه کلونی می کنند تا کلونی پایدار باشد و زنده بماند. در حالت کلی ملکه زنبور عسل دو وظیفه اصلی را در کندو بر دوش دارد. اگر هر یک از این دو وظیفه به خوبی انجام نشود، مشکلات کندو چندین برابر شده و مشکلات فراوانی برای کلونی ایجاد می گردد. این دو وظیفه عبارتند از: تولید مثل مداوم و حفظ جامعه درون کلونی!