یکی از فراورده های بسیار کاربردی زنبورعسل، موم داخل کندو می باشد. این ماده که توسط غددهای تولید موم موجود در داخل بدن زنبور ساخته می شود، فواید بسیار زیادی داشته و در صنعت های مختلفی به کار گرفته می شود. موم در اصل دیواره های کلنی 6 گوش کندو است که داخل آن ژل رویال و عسل انباشته می شود. نکته بسیار مهم درباره موم این است که این ماده در داخل بدن انسان و در اصل در سیستم گوارشی انسان هضم نمی شود و دقیقا به همان شکل و تجزیه از راه مدفوع از بدن خروج پیدا می کند. مصرف موم اما می تواند ویژگی های مهمی را به دنبال داشته باشد و می تواند کمک فراوانی به درمان بسیاری از عارضه ها نماید، اما کاربرد ویژه موم در ساخت موادی است که به نحو موضعی مصرف می شوند.
البته بکاربردن موم به صورت جویدنی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. جویدن موم عسل، دندان ها را زنگ زدایی می کند و سطح لثه ها را محکم می کند. جویدن و مصرف نقل های ساخته شده با عسل و موم باعث بالا رفتن ترشح بزاق برای فعالیت های ترشحی و حرکتی معده و سوخت و ساز داخلی بدن شده و اثر بسیار بالایی بر روی گردش خون و ظرفیت کارکرد ماهیچه ها دارد. این نوع تنقلات به اشخاص سیگاری که تصمیم به ترک آن دارند می تواند کمک مهمی نماید.
موم زنبورعسل به چه نحویی تولید می شود ؟
زنبورهای کارگر که طول زندگی آن ها به مدت چهار هفته می باشد، بر روی شکم خود هشت عدد غده ی ویژه ساخت موم دارند. زنبورهای جوان کارگر در ساخت موم عسل کارایی زیادتری دارند به نحویی که غدد ساخت موم این زنبورها در حدود 18 روز از عمر آن ها شروع به انحطاط می کند. موم ساخته شده توسط این زنبورها از راه مصرف عسل ساخته شده از شهد و گرده ی گل های جمع آوری شده می باشد به نحویی که برای ساخت یک پوند موم عسل نزدیک به شش تا هشت پوند عسل بلعیده و مصرف می شود. در اصل زنبورها شهد و گرده جمع آوری می کنند تا عسل تولید کنند و به اعضای کندو غذا بدهند و همان گونه که عسل می خورند بدنشان موم می سازد و با جویدن موم در کنار مقداری عسل دیگر، شان تولید می کنند.
این نوع قندی که به وسیله ی غدد زنبورعسل به موم تبدیل می شود، در اصل از راه منفذهای کوچک موجود در بدن زنبورعسل به صورت مایع و قطره ای ترشح می شود که در اثر قرارگرفتن در برابر هوا تبدیل به موم می شود. این موم مثل ذره های کوچک و شفاف بر روی شکم زنبورهای عسل مشاهده می شود. ذرات موم پس از خورده شدن و فرآوری شدن به وسیله ی ترشحات بزاقی زنبورها، به رنگی مایل سفید تبدیل شده و تا اندازه ای نرم و قابل انعطاف می شوند که به عنوان اصلی ماده ی ساختمانی برای ساختن شان ها به وسیله زنبورها مورد استفاده قرار می گیرد.
اما یک واقعیت بسیار مهم وجود دارد و آن این است که سال هاست نحوه ی انتقال موم از شکم زنبور به آرواره هایش مانند یک راز مانده است و امروزه نیز اطلاعات جامعی در این مورد وجود ندارد. پژوهشگران احتمال دو راه زیر را برای انجام این عمل به وسیله ی زنبور عسل می دهند. احتمال اولیه این است که با توجه به فعالیت دسته جمعی زنبورهای عسل احتمال دارد زنبورهای دیگری این ماده را از بدن زنبور دیگری جدا کند و شروع به جویدنش کنند. احتمال دوم هم این است که زنبور به تنهایی این عمل را انجام می دهد به این شکل که با حرکت دادن یک ورق مومی با پای عقب به سوی پای جلویی و به این ترتیب به پاهای جلوتر و در انتها به آرواره می رساند و شروع به جویدنش می کند و سپس آن را به قسمت هایی که به مرمت احتیاج دارد می چسباند.
مقدار دمای مناسب برای موم عسل
از آن جایی که دمای زیاد باعث نرمی بیش از اندازه موم زنبورعسل می شود به نحویی که در دمای نزدیک به 65 درجه آب می شود و در دمای پایین باعث سفت تر شدن و شکننده شدن موم می گردد؛ از سویی دیگر زنبورهای عسل باید از گرمای بدن خود برای متعادل کردن دمای محیطی کندو استفاده کنند و آن را به شکلی حفظ کنند که ایده آل ترین دما برای نگه داری موم زنبورعسل باشد.
دمای مناسب برای موم زنبورعسل در حدود 95 درجه فارنهایت یا 35 درجه ی سانتیگراد می باشد. یک شان عسل که با موم زنبور و به صورت استوانه های 6 ضلعی تشکیل می شود یک سازه ی فوق العاده و کاملا مهندسی شده می باشد و ساختن این اتاقک ها مناسب ترین و بهترین شکل برای استفاده کاملا بهینه از کمترین اندازه موم زنبورعسل و انباشتن بیشترین مقدار عسل درون این موم ها می باشد.
رنگ موم طبیعی
رنگ موم سازنده شان ها در اوایل سفید رنگ است و بعد با طی شدن زمان و استفاده مایل به رنگ تیره می شود. اگر موم برای پرورش لارو زنبور بکار برده شود حتی زودتر تغییر رنگ خواهد داد. عوض شدن رنگ موم می تواند به ترتیب از رنگ های زرد به نارنجی به سمت رنگ قرمز رفته و تیره و تیره تر شود تا به رنگی سیاه نزدیک به قهوه ای سوخته برسد. رنگ موم هیچگونه ارتباطی با سطح کیفیت آن ندارد، البته به جز جذابیت ظاهری که برای تعدادی از افراد مهم است.
در دیرباز موم با بکارگیری یونیزاسیون، اسید سولفوریک یا هیدروژن پراکسید سفیدتر می شد که این عمل منجر به ترکیبات سمی و بسیار آسیب رسان می شود. برای همین سفید کردن موم به دست تولید کننده های معتبر شمع موم عسل و دیگر عرضه کنندگان موم زنبورعسل دیگر انجام نمی شود. اگر موم، بویی مشابه به دارو بدهد ممکن است با مواد شیمیایی مخلوط شده یا به آن سفید کننده زده باشند.
ویژگی و خواص موم زنبور عسل
ضد باکتری
موم نیز مانند عسل خواصی دارد که به حفظ پاکیزگی کمک می کند و ناپاکی ها را کاهش می دهد. این ویژگی باعث می شود که موم در داروهای پوست، پمادها بکار برده شود.
ضد قارچ
موم عسل ماده ای ضد قارچ است چون دارای ویژگی خاصی است که از رشد مخمر و قارچ های دیگر پیشگیری می کند.
قابل مصرف برای انسان ها
مصرف موم با این که مواد مغذی زیادی به بدن شما نمی رساند اما سمی نیست و خوردن آن بی ضرر است. بنابراین موم ها برای ساختن مرطوب کننده لب بسیار مناسب است.
با سوختن بهتر هم می شود
برعکس شمع های ساخته شده از موم معمولی، شمع ساخته شده از موم عسل، روشن تر و تمیزتر می سوزد و در حین پاک کردن هوا یون های منفی را نیز کاملا دفع می کند. موم عسل همچنین بدون هیچ گونه ماده شیمیایی اضافه ای در زمان سوختن بوی بسیار خوبی دارد، قطعا این بوی خوب از عسل و گرده ای که در شان ها وجود دارد دنباله می گیرد.
مرطوب کننده
موم عسل به عنوان قسمتی از لوسیون ها، پمادها و برق لب، موم عسل به حفظ رطوبت کمک می کند و دفاعی قوی در مقابل خشکی پوست، مو یا لب ها است.
