خصوصیات افراد صفراوی و بلغمی

در بدن هر انسان چهار نوع مزاج اصلی وجود دارد: صفراوی، دموی، سوداوی و بلغمی. هر فرد ممکن است یکی از این مزاج‌ها را به‌صورت غالب داشته باشد. شناخت ویژگی‌های این مزاج‌ها، به‌ویژه خصوصیات افراد صفراوی و بلغمی، اهمیت زیادی دارد؛ چرا که آگاهی از مزاج می‌تواند ما را در انتخاب سبک زندگی سالم‌تر یاری کند و از بروز بسیاری از بیماری‌ها پیشگیری نماید.

مزاج هر فرد از دوران جنینی شکل می‌گیرد و ریشه در ژنتیک و ساختار بدنی او دارد. بنابراین، تغییر مزاج به‌طور کامل امکان‌پذیر نیست، اما می‌توان آن را مدیریت و کنترل کرد. با رعایت اصول تغذیه‌ای مناسب، مصرف خوراکی‌هایی با طبع متعادل و اصلاح سبک زندگی، می‌توان اثرات نامطلوب برخی مزاج‌ها را کاهش داد. شناخت دقیق مزاج فردی کمک می‌کند تا ضعف‌های بدن را کنترل کرده، عملکرد ارگان‌های حیاتی را بهبود بخشیده و از نظر جسمی و روحی در وضعیت بهتری قرار بگیریم.

بیشتر بخوانید: خصوصیات مردان سرد مزاج

چند نوع مزاج در بدن وجود دارد؟

به‌طور کلی، چهار نوع مزاج اصلی در طب سنتی تعریف شده است:

• صفراوی (گرم و خشک)
• دموی (گرم و تر)
• سوداوی (سرد و خشک)
• بلغمی (سرد و تر)

هر یک از این مزاج‌ها دارای ویژگی‌های خاص، نقاط قوت و ضعف، و حساسیت‌های خاصی در برابر بیماری‌ها هستند. افراد با یک مزاج مشخص ممکن است در برابر برخی بیماری‌ها مقاوم‌تر باشند و در مقابل، به برخی دیگر حساسیت بیشتری نشان دهند. اگرچه مزاج را نمی‌توان به‌طور کامل تغییر داد، اما با اصلاح رژیم غذایی، رعایت الگوی رفتاری مناسب و انجام تمرین‌های بدنی خاص، می‌توان اثرات نامطلوب آن را کاهش داد.

در این مقاله، به‌طور ویژه به بررسی خصوصیات افراد صفراوی و بلغمی می‌پردازیم.

تاریخچه مزاج‌شناسی

مزاج‌شناسی یکی از قدیمی‌ترین شاخه‌های علوم پزشکی است که ریشه در تمدن‌های باستانی ایران، یونان، چین و هند دارد. این دانش در ابتدا توسط حکمای بزرگی مانند بقراط و سپس توسط ابن‌سینا گسترش یافت. در این دیدگاه، بدن انسان ترکیبی از چهار خلط اصلی (صفرا، دم، سودا و بلغم) است که هر کدام ویژگی‌های خاصی دارند. مزاج‌شناسی در طول قرون متمادی، اساس بسیاری از روش‌های درمانی در طب سنتی بوده و همچنان در برخی مکاتب پزشکی مزاج صفراوی و بلغمی، جایگاه ویژه‌ای دارد.

در طب سنتی ایرانی و اسلامی، اعتقاد بر این است که تعادل این اخلاط در بدن، ضامن سلامتی است و هرگونه غلبه یا کاهش آن‌ها می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های مختلف شود. به همین دلیل، پزشکان سنتی با بررسی علائم بالینی و سبک زندگی افراد، سعی در تشخیص مزاج صفراوی و بلغمی داشتند و توصیه‌های تغذیه‌ای و رفتاری متناسب را ارائه می‌دادند.

آیا مزاج‌شناسی از نظر علمی معتبر است؟

با پیشرفت علوم مدرن، دیدگاه‌های متفاوتی درباره اعتبار علمی مزاج‌شناسی شکل گرفته است. برخی از پژوهشگران معتقدند که مزاج‌شناسی بر پایه مشاهدات تجربی و اصولی قابل قبول بنا شده و در هماهنگی با مکانیسم‌های طبیعی بدن قرار دارد. مطالعاتی در زمینه تأثیر مزاج بر متابولیسم، نوع مزاج و واکنش‌های بدن به غذاها و داروها نشان داده است که برخی اصول طب سنتی با یافته‌های علمی در تشخیص خصوصیات افراد صفراوی و بلغمی همخوانی دارند.

بااین‌حال، دانش پزشکی مدرن تا به حال نتوانسته همه‌ی مفاهیم مزاج‌شناسی را از نظر علمی تایید کند. اما بسیاری از متخصصان بر این باورند که رعایت اصول تغذیه‌ای و سبک زندگی بر اساس طبع و مزاج بر خصوصیات افراد صفراوی و بلغمی، تاثیر مثبتی بر سلامت عمومی دارد.

چه افرادی صفراوی هستند؟

افراد دارای مزاج صفراوی معمولاً طبیعتی گرم و خشک دارند و اغلب به‌عنوان افرادی پرانرژی، فعال و پرتحرک شناخته می‌شوند. بدن آن‌ها به‌طور طبیعی گرایش به تولید صفرا دارد که همین مسئله بر ویژگی‌های جسمی، روحی و متابولیکی‌شان تأثیر می‌گذارد. این افراد معمولاً زود هیجان‌زده می‌شوند، ذهنی تیزبین دارند و تمایل زیادی به مدیریت و تصمیم‌گیری نشان می‌دهند.

از نظر بدنی نیز ویژگی‌های خاصی دارند که اگر به‌درستی شناخته و کنترل نشود، ممکن است به مشکلاتی مانند گرگرفتگی، بی‌خوابی، یا حساسیت‌های پوستی منجر شود. بنابراین، آگاهی از خصوصیات صفراوی‌ها نه‌تنها به حفظ تعادل جسمی و روحی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند از بروز بیماری‌های مرتبط با این مزاج نیز جلوگیری کند.

ویژگی‌های جسمی صفراوی

• پوست نسبتاً گرم، خشک و زرد رنگ
• مستعد جوش و آکنه، به‌ویژه در نواحی صورت و کمر
• موهای کم‌پشت، نازک و غالباً روشن
• لاغر اندام یا دارای استخوان‌بندی متوسط
• تعریق زیاد، به‌ویژه در روزهای گرم
• ضربان قلب نسبتاً بالا

انواع ویژگی رفتاری و روانی صفراوی

• پرانرژی، پرجنب‌وجوش و فعال
• هوش و حافظه قوی، اما کمی عجول در تصمیم‌گیری
• زود عصبانی شدن و سریع آرام گرفتن
• اعتمادبه‌نفس بالا، اما گاهی مغرور
• تمایل به مدیریت و رهبری
• بی‌حوصلگی در کارهای یکنواخت

ویژگی‌های گوارشی و تغذیه‌ای صفراوی

• متابولیسم بالا و هضم سریع غذا
• تمایل به مصرف غذاهای ترش، سرد و شیرین
• عدم تحمل گرما و عطش زیاد
• حساسیت به غذاهای چرب و تند
• احتمال مشکلات کبدی در صورت عدم رعایت رژیم غذایی

راه‌های تعدیل مزاج صفراوی

برای تعدیل مزاج صفراوی، مصرف غذاهای خنک و رطوبت‌بخش مانند کاهو، خیار، آب زرشک، آب‌لیمو و لبنیات توصیه می‌شود، درحالی‌که باید از غذاهای گرم و خشک مانند فلفل، ادویه‌جات تند، سرخ‌کردنی‌ها و شیرینی‌های زیاد پرهیز کرد. افزایش مصرف مایعات می‌تواند به جلوگیری از غلبه صفرا کمک کند. علاوه بر این، مدیریت استرس و عصبانیت از طریق مدیتیشن و ورزش‌های آرامش‌بخش و همچنین داشتن خواب کافی و منظم نقش مهمی در کاهش خشکی مزاج و حفظ تعادل بدن دارد.

چه افرادی بلغمی هستند؟

افراد دارای مزاج بلغمی طبیعتی سرد و تر دارند و معمولاً آرام، کم‌انرژی و صبور هستند. بدن آن‌ها مستعد تجمع بلغم است که این موضوع بر ویژگی‌های جسمی، روحی و گوارشی‌شان اثر می‌گذارد. بلغمی‌ها معمولاً افراد خونسرد و محتاطی هستند که کمتر تحت تاثیر هیجانات ناگهانی قرار می‌گیرند. این افراد تحمل هوای سرد را ندارند و بیشتر در فصل‌های سرد سال احساس ضعف یا بی‌حالی می‌کنند. از نظر فیزیکی، پوست و موی نرم و مرطوبی دارند و اغلب با مشکلاتی مثل چاقی، هضم کند غذا و احساس خواب‌آلودگی مداوم دست‌وپنجه نرم می‌کنند. شناخت این مزاج کمک می‌کند تا فرد بتواند با رعایت رژیم غذایی مناسب و اصلاح سبک زندگی، از مشکلات ناشی از غلبه بلغم پیشگیری کند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشد.

ویژگی‌های جسمی بلغمی

• پوستی نرم، سرد و رنگ‌پریده
• تمایل به چاقی و اضافه‌وزن، به‌ویژه در نواحی شکم و پهلو
• موهایی نازک، نرم و مرطوب، معمولاً تیره‌رنگ
• دست‌وپای سرد، حتی در هوای معتدل
• سوخت‌وساز کند و احساس خستگی زودهنگام
• تعریق کم، اما حساس به رطوبت و هوای مرطوب

انواع ویژگی رفتاری و روانی بلغمی

• آرام، صبور و کم‌تحرک
• حافظه ضعیف و فراموشی سریع مطالب
• تمایل به تنبلی و خواب زیاد
• حساسیت کمتر نسبت به هیجانات و استرس
• احتیاط زیاد در تصمیم‌گیری‌ها و کند بودن در انجام کارها
• مهربان، خوش‌برخورد و دارای روحیه‌ای ملایم و صلح‌طلب

ویژگی‌های گوارشی و تغذیه‌ای بلغمی

• هضم کند و سنگینی معده پس از صرف غذا
• تمایل زیاد به مصرف شیرینی‌ها و خوراکی‌های نرم
• عدم تحمل سرما و افزایش مشکلات گوارشی در فصول سرد
• احتمال نفخ، ترش کردن معده و افزایش رطوبت در بدن
• میل کم به خوردن غذاهای خشک و پرادویه
• احتمال بالا برای ابتلا به بیماری‌های مرتبط با تجمع چربی و بلغم، مانند چاقی و مشکلات تنفسی

راه‌های تعدیل مزاج بلغمی

برای کنترل و متعادل‌سازی مزاج بلغمی، مصرف غذاهای گرم و خشک مانند خرما، عسل، زنجبیل، دارچین، ادویه‌های ملایم، گوشت گوسفند و مغزها توصیه می‌شود. در مقابل، باید از خوردن غذاهای سرد و مرطوب مانند لبنیات، برنج زیاد، ترشیجات، ماکارونی و سرکه پرهیز کرد یا حداقل آن‌ها را با مصلح مناسب مصرف نمود. افزایش تحرک روزانه و انجام ورزش‌های منظم می‌تواند به کاهش تجمع بلغم در بدن کمک کند. همچنین، خواب بیش‌ازحد و استراحت زیاد می‌تواند باعث افزایش رطوبت بدن شود، بنابراین تنظیم الگوی خواب و بیداری ضروری است. قرار گرفتن در معرض نور خورشید، مصرف دمنوش‌های گرم و کاهش مصرف خوراکی‌های سنگین و دیرهضم نیز تأثیر بسزایی در کنترل این مزاج دارد.

تأثیر مزاج بر میل و رفتار جنسی

تمایلات و رفتارهای جنسی در هر فرد تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله مزاج او قرار دارد. افراد صفراوی و بلغمی، به دلیل تفاوت در ویژگی‌های بدنی و روحی، نگرش و واکنش‌های متفاوتی در این زمینه دارند. درک این تفاوت‌ها می‌تواند به درک بهتر نیازهای شریک زندگی و ایجاد رابطه‌ای متعادل و رضایت‌بخش کمک کند.

بیشتر بخوانید: بهترین خوراکی برای رفع سردی بدن

ویژگی رفتار جنسی صفراوی‌ها

افراد صفراوی به دلیل طبیعت گرم و خشک خود، میل جنسی نسبتاً بالایی دارند و معمولاً در روابط جنسی به صورت پرشور، پرتحرک و هیجانی عمل می‌کنند. آن‌ها تمایل زیادی به تنوع و تجربه‌های جدید دارند و اگر رابطه جنسی برایشان یکنواخت شود، ممکن است به‌مرور بی‌علاقه شوند.

صفراوی‌ها سریع تحریک می‌شوند و به سرعت هم فروکش می‌کنند. این ویژگی باعث می‌شود که گاهی دچار زودانزالی شوند، مخصوصاً اگر دچار استرس یا فشار عصبی باشند. از طرفی، اعتمادبه‌نفس بالای آن‌ها در مسائل جنسی باعث می‌شود که تمایل به کنترل و رهبری در رابطه داشته باشند.

استرس و عصبانیت می‌تواند تأثیر منفی بر میل جنسی آن‌ها بگذارد و حتی باعث کاهش علاقه‌شان به رابطه شود. بنابراین، برای حفظ یک رابطه متعادل، لازم است که محیطی آرام داشته باشند و شریک جنسی آن‌ها به احساسات و نیازهای آن توجه کند.

ویژگی‌های کلی رفتار جنسی صفراوی‌ها:

• پرشور و پرانرژی در رابطه جنسی
• تمایل به تنوع و تجربه‌های جدید
• تحریک‌پذیری بالا، اما امکان زودانزالی
• اعتمادبه‌نفس بالا، اما نیاز به تایید و توجه
• کاهش میل جنسی در شرایط استرس و خستگی

ویژگی رفتار جنسی بلغمی‌ها

بلغمی‌ها به دلیل طبیعت سرد و تر، معمولاً میل جنسی پایین‌تری دارند و در مقایسه با صفراوی‌ها، کمتر هیجانی عمل می‌کنند. آن‌ها برای تحریک شدن به زمان بیشتری نیاز دارند و معمولاً به یک رابطه احساسی و آرام بیشتر از یک رابطه پرشور و هیجانی اهمیت می‌دهند.

این افراد علاقه‌مند به رابطه‌ای عمیق و همراه با محبت هستند. برای آن‌ها مهم است که ابتدا احساس امنیت و صمیمیت کنند، سپس به سمت برقراری رابطه جنسی بروند. به همین دلیل، اگر از نظر احساسی ارتباط قوی‌ای با شریک خود نداشته باشند، ممکن است میل جنسی‌شان کاهش یابد.

بلغمی‌ها کمتر به دنبال تنوع و تغییر هستند و بیشتر از یک الگوی ثابت در روابط خود پیروی می‌کنند. در عین حال، اگر دچار غلبه بلغم شوند (مثلاً به دلیل مصرف زیاد غذاهای سرد)، ممکن است دچار کاهش شدید میل جنسی و حتی بی‌میلی کامل شوند. برای جلوگیری از این وضعیت، باید از مصرف بیش‌ازحد غذاهای سرد و سنگین خودداری کنند و فعالیت بدنی کافی داشته باشند.

ویژگی‌های کلی رفتار جنسی بلغمی‌ها:

• میل جنسی کمتر و تحریک‌پذیری پایین‌تر
• تمایل به رابطه احساسی و عمیق
• نیاز به صمیمیت قبل از برقراری رابطه
• عدم علاقه به تغییرات زیاد و رفتارهای پرهیجان
• احتمال بی‌میلی جنسی در صورت غلبه بلغم

راهکارهای کاهش علائم بلغمی‌ها

افراد بلغمی به دلیل طبیعت سرد و تر بیشتر دچار مشکلاتی مانند خواب‌آلودگی، کمبود انرژی، افزایش وزن، ضعف گوارش و کاهش میل جنسی می‌شوند. برای کنترل این علائم، رعایت اصول تغذیه‌ای ضروری است.

• خوراکی‌های مفید برای افراد بلغمی:

گوشت گوسفند، گوشت پرندگان، عسل طبیعی، خرما، بادام، گردو، فندق، کنجد، زیتون و ادویه‌هایی مانند زنجبیل، دارچین، زعفران و هل به افزایش سوخت‌وساز بدن و کاهش رطوبت اضافی کمک می‌کنند.

همچنین دمنوش‌های گرم مانند چای زنجبیل، دارچین، بابونه، زعفران و آویشن برای تقویت هضم و دفع بلغم اضافی مناسب‌اند.

• خوراکی‌های مضر برای افراد بلغمی:

لبنیات (به‌ویژه شیر و ماست بدون مصلح)، غذاهای آبکی، برنج زیاد، سیب‌زمینی و خوراکی‌های ترش مانند ترشی‌ها می‌توانند مشکلات بلغمی را تشدید کنند.